عزم دولت‌های فدرال و استانی برای استفاده از ظرفیت‌های پزشکان مهاجر برای مقابله با بحران کمبود پزشک
مسعود سخایی‌پور، LJI Reporter – ونکوور
سالیان متمادی است که پزشکان مهاجری که به کانادا وارد می‌شوند برای ورود به حرفه‌ای که در کشور زادگاهشان برایش تحصیل کرده و به کار مشغول بوده‌اند، با مشکلاتی بزرگ مواجه می‌شوند. تأیید اعتبار مدارک تحصیلی و حرفه‌ای برای پزشکان در کانادا و خصوصاً در بریتیش کلمبیا به‌قدری دشوار است که اغلب آن‌ها عطای آن را به لقایش می‌بخشند و به کار در حرفه‌های نیمه‌مرتبط یا حتی غیرمرتبط با حرفهٔ اصلی‌شان مشغول می‌شوند. این در حالی است که سال‌ها در آن حرفه کار کرده‌اند و تجربه‌های ذی‌قیمتی هم در آن دارند. راه دیگری که عده‌ای از آنان به‌ناچار انتخاب می‌کنند ادامهٔ طبابت در کشور زادگاهشان، تحمل دوری از خانواده‌هایشان که در کانادا ساکن شده‌اند و رفت‌وآمد مداوم بین کانادا و آنجاست.
مقامات دولت‌های مختلف در سطح فدرال و استان بارها در پاسخ به پرسش رسانه‌ها دربارهٔ این معضل وعدهٔ پیگیری داده‌اند و هرازگاهی هم تقصیر را به گردن یکدیگر (در سطح فدرال و استان) و همچنین نهادهای ناظر بر تأیید مدارک آموزشی و حرفه‌ای انداخته‌اند.
ما هم در رسانهٔ همیاری در چند نوبت این موضوع را از مقامات فدرال و استانی پرسیده‌ایم.
آخرین‌بار این پرسش را در گفت‌وگوی مشترک رسانهٔ همیاری و بی‌سی سرو با جان هورگان، نخست‌وزیر پیشین استان بریتیش کلمبیا، در نوروز ۱۴۰۱، و با اشاره به مأموریتی که هورگان در حکم انتصاب آدریان دیکس، وزیر بهداشت استان، در این زمینه داده بود یعنی، «پیاده‌سازی استراتژی جامع منابع انسانی در بخش مراقبت‌های بهداشتی، گسترش آموزش در همهٔ شاخه‌های مراقبت‌های بهداشتی و بهبود روند ارزیابی مدارک تحصیلی و صدور مجوز در استان، به‌طوری‌که افراد تحصیلکرده در دیگر کشورها بتوانند سریع‌تر و آسان‌تر مهارت‌ها و دانش خود را اینجا در بی‌سی ارائه دهند.» مطرح کردیم که هورگان در پاسخی مبسوط به این پرسش گفت:
«ما این موضوع را طی پنج سال گذشته دنبال کرده‌ایم، نه فقط از نوامبر ۲۰۲۰، و نه تنها در بخش پزشکی، بلکه برای رشته‌های مهندسی، زمین‌شناسی، بیولوژیست‌ها و هرگونه مدرک تحصیلی اخذشده در خارج که در بی‌سی نیاز به ارزیابی و تأیید دارند. در کانادا، این روند به‌طور گسترده به نهادهای نظارتی‌ای مربوط می‌شود که استانی‌اند، هرچند این‌ها خود توسط نهادهای دیگری مانند کالج پزشکان و جراحان، در رابطه با رشته‌های پزشکی، یا معلمان و دیگر رشته‌ها که هر یک نهاد خاص خود را دارند، مورد بررسی و نظارت قرار می‌گیرند. ما با همهٔ این نهادها کار کرده و می‌کنیم و تلاش داریم تا این روند را سرعت ببخشیم، تا مطمئن شویم که متخصصان تحصیلکرده در خارج بتوانند در بی‌سی به کار مورد علاقه‌شان و آنچه که برایش آموزش‌دیده‌اند، مشغول شوند. ما پیشرفت‌هایی در این زمینه کرده‌ایم، هرچند که ممکن است در ظاهر این‌طور به‌نظر نیاید، خصوصاً در زمینه‌های مراقبت‌های پزشکی، و یکی دو مورد دیگر هم هست که به آن‌ها اشاره خواهم کرد ولی پیش از آن، می‌خواهم به شما و خوانندگانتان تأکید کنم که ما کاملاً به کاهش موانع در این زمینه تا جایی که در توان داریم، متعهدیم، اما به آن آسانی که همهٔ ما می‌خواهیم باشد، نیست وگرنه یک‌سال و نیم قبل انجام شده بود.
آدریان دیکس، وزیر بهداشت، با انواع مشکلات گرفتار بوده است، البته منظورم این نیست که ایشان نمی‌تواند چندین کار را هم‌زمان انجام بدهد، او یکی از تواناترین افرادی است که من در عمرم دیده‌ام، بنابراین اعتماد کامل به ایشان و تعهداتش نسبت به این مسئله دارم، اما به آن سرعتی که من می‌خواهم یا حتی به آن سرعتی که خود ایشان می‌خواهد، جلو نمی‌رود. [می‌دانم] این کمکی به آن‌هایی که به‌دنبال تأیید مدرک‌اند، نمی‌کند؛ آن‌هایی که در زمینه‌هایی پایین‌تر از میزان تخصصشان مشغول به‌کارند یا در زمینه‌هایی کار می‌کنند که ترجیح می‌دهند آن را ترک کنند. قسمتی از حکم انتصاب که شما برای من خواندید، دربارهٔ استراتژی منابع انسانی صحبت می‌کند، و این تنها چالش‌های ما در ارتباط با کسانی که الان در بی‌سی هستند و مشکل تأیید مدرک دارند، نیست. ما به‌طور مستمر نیاز داریم که افراد بیشتری را آموزش دهیم؛ مربیان آموزش سال‌های اول کودکی برای برطرف‌کردن نیازهای مهدکودک‌ها، معلمان بیشتر، در جایی که پنج سال پیش نیاز نداشتیم، و تقریباً در هر زمینه‌ای به نیروهای بیشتری نیاز داریم. من در این زمینه با دولت فدرال کار می‌کنم و درخواست کرده‌ام که اتاوا بودجهٔ مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی را افزایش دهد، چیزی که Canada health transfer خوانده می‌شود. الان ۲۰ سال است که همهٔ استان‌ها در این رابطه شکایت دارند؛ این پدیدهٔ جدیدی نیست و به جاستین ترودو مربوط نمی‌شود، به دورهٔ استفان هاپر برمی‌گردد، به پاول مارتین، به برایان مالرونی، به گذشته‌ای دور برمی‌گردد و زمانی که دولت فدرال بودجهٔ مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی را مرتب کاهش داده است، در حالی‌که تقاضا برای خدمات پزشکی همین‌طور بالا رفته است، که درباره‌اش صحبت کردیم. از نظر من، اینجا بحث این نیست که چه سطحی از دولت باید سطح دیگر را تأمین کند، بحث این است که کانادایی‌ها به‌عنوان شهروند چه می‌خواهند و در کانادا آنچه ما را از آمریکا متمایز می‌کند، سیستم پزشکی عمومی آن است که برخی از بهترین متخصصان دنیا را دارد که در آن مشغول به‌کارند، ولی ما نیاز داریم که آن را افزایش دهیم، چه با آموزش افراد بیشتر در مؤسسات آموزش عالی، چه تأیید مدارک آن‌هایی که در خارج تحصیل کرده‌اند، ما به نیروی بیشتری نیاز داریم؛ این بزرگ‌ترین چالش ما در همهٔ بخش‌ها است. چنانچه می‌بینیم نرخ بیکاری رو به کاهش و به زیر پنج درصد رسیده است، و ما شاهد افزایش تقاضا برای استخدام در همهٔ بخش‌ها هستیم؛ از باریستا (قهوه‌چی) در کافی‌شاپ گرفته، تا سرآشپز در رستوران، پزشک در بیمارستان،… این بزرگ‌ترین چالش ماست و از نظر من بهترین راه برای برخورد با آن از طریق مهاجرت است. اما با برگشت به ریشهٔ سؤال شما، اگر ما از مردم در سراسر دنیا دعوت می‌کنیم که به اینجا بیایند و این جاهای خالی را پر کنند، باید مدارک آن‌ها را تأیید کنیم. و این کار کانادا و بریتیش کلمبیاست و نیز نهادهایی که پیش از این درباره‌اش صحبت کردیم. ما باید مانع‌تراشی بر سر راه مردم را متوقف کنیم و شروع به ساده‌سازی این روند بکنیم و این چیزی است که ما طی سال‌های گذشته روی آن کار کرده‌ایم.»
حالا پس از سال‌ها نشانه‌های مثبتی هم در سطح فدرال و هم در سطح استان در این زمینه دیده می‌شود که البته دلیل اصلی آن را شاید بیشتر از توجه به وضعیت پزشکان مهاجر باید در کمبود پزشک در سرتاسر کانادا و ازجمله بریتیش کلمبیا دانست.
شان فریزر، وزیر مهاجرت کانادا، گفت که دولت فدرال، بودجه‌ای ۹۰ میلیون دلاری را برای صرف در پروژه‌هایی به منظور برداشتن موانع موجود از سر راه افراد متخصص واجد شرایط برای کار در حرفهٔ تخصصی‌شان در بخش بهداشت و درمان در نظر گرفته است. او با به‌اشتراک‌گذاشتن گزارش گلوبال نیوز در این زمینه، در توییتر نوشت: «توانایی شما برای کار در بخش بهداشت و درمان باید به دانسته‌های شما بستگی داشته باشد، نه اینکه اهل کجایید.» و در توییت دیگری افزود به‌همین دلیل است که دولت فدرال ۹۰ میلیون دلار از طریق برنامهٔ اعتبارسنجی مدارک خارجی سرمایه‌گذاری می‌کند تا کار برای تازه‌واردان واجد شرایط در بخش بهداشت و درمان آسان‌تر شود.
باید دید آیا پروژه‌هایی که در این خصوص پیشنهاد خواهند شد به رفع موانع سر راه پزشکان مهاجر کمکی خواهند کرد.
اما در سطح استان بریتیش کلمبیا اقدام دیگری در این خصوص انجام شد. روز ۲۷ نوامبر دیوید ایبی، نخست‌وزیر جدید بریتیش کلمبیا، در جریان یک کنفرانس مطبوعاتی در حالی‌که روی مانیتور پشت سرش عبارت «پزشکان بیشتر» به فارسی هم نمایش داده می‌شد، از برنامهٔ دولت استان برای به‌کارگیری پزشکان مهاجر به بی‌سی خبر داد. او گفت:
«همه‌گیری ویروس کرونا باعث آشکارسازی چالش‌های نهفتهٔ زیربنایی شد و تنش‌های جدیدی را به سیستم مراقبت‌های بهداشتی عمومی ما وارد کرد. تعداد زیادی از اهالی بریتیش کلمبیا در یافتن پزشک خانواده دچار مشکل‌اند. این در حالی است که پزشکان خانواده که در خارج از کانادا آموزش دیده‌اند، به‌علت عدم وجود مسیر مناسب برای دریافت مجوز، نمی‌توانند در اینجا طبابت کنند. ما باید این مشکل را برطرف کنیم. به‌همین دلیل است که ما در حال انجام اقداماتی هستیم تا بتوانیم به پزشکان آموزش‌دیده در سطح بین‌المللی کمک کنیم از حاشیه خارج و به متن جوامع تزریق شوند، جایی که به‌شدت به آن‌ها نیاز است.»
استان بریتیش کلمبیا حالا در حال گسترش برنامه‌ای با نام «ارزیابی آمادگی طبابت» است، که راهی برای دریافت مجوز کار در بریتیش کلمبیا، برای پزشکان خانوادهٔ فارغ‌التحصیل از خارج از کانادا به شمار می‌رود. تعداد کرسی‌های لحاظ‌شده در این برنامه با افزایشی سه‌برابری، تا مارس ۲۰۲۴ از ۳۲ کرسی به ۹۶ کرسی خواهد رسید.
وزیر بهداشت استان، آدریان دیکس، در همین زمینه گفت: «با سه‌برابر شدن تعداد کرسی‌ها تحت برنامهٔ ارزیابی آمادگی طبابت طی ۱۶ ماه آینده، مسیر جدیدی برای فارغ‌التحصیلان بین‌المللی رشتهٔ پزشکی فراهم می‌شود تا به‌عنوان دستیار پزشک کار کنند، و موانعی که برای کار در بریتیش کلمبیا مقابل پزشکان ایالات متحده وجود داشت، از بین خواهد رفت. این‌گونه ما به تعهدی که نسبت به بیماران و ایجاد مراقبت‌های قدرتمند تیم‌محور برای تمام مردم بریتیش کلمبیا داریم، جامهٔ عمل خواهیم پوشاند.»
فارغ‌التحصیلان بین‌المللی رشتهٔ پزشکی (IMG) که واجد شرایط دریافت مجوز کامل یا موقت در بریتیش کلمبیا نیستند، ممکن است واجد شرایط ثبت‌نام محدود در کلاس جدید دستیاری پزشکان در «کالج پزشکان و جراحان بریتیش کلمبیا» (CPSBC) باشند. این امکان به آن‌ها اجازه می‌دهد تا تحت هدایت و نظارت پزشک در یک محیط رسمی مراقبت‌های حاد، از بیماران مراقبت کنند. این بخشی از کار دولت بی‌سی برای جذب متخصصان بهداشتی بیشتر و ارائهٔ راه‌حل‌های فوری برای افرادی است که نیازمند دسترسی به خدمات بهداشتی‌اند. وزارت بهداشت استان همچنین با کالج پزشکان و جراحان بریتیش کلمبیا برای گسترش کلاس جدید همکاری می‌کند تا در ماه‌های آینده، دستیاران پزشکان بتوانند در مراکز مراقبت‌های اولیهٔ جامعه‌محور کار کنند.
دولت استان در بیانیه‌ای اعلام کرده که در حال همکاری با «کالج سلطنتی پزشکان و جراحان کانادا» و «کالج پزشکان خانوادهٔ کانادا» است تا به فارغ‌التحصیلان بین‌المللی رشتهٔ پزشکی اجازهٔ آغاز فرایند اعتبارسنجی را پیش از ورود آن‌ها به بریتیش کلمبیا بدهد. این‌گونه، پزشکانی که علاقه‌مند به طبابت در بریتیش کلمبیا هستند، می‌توانند اطمینان خاطر بیشتری داشته باشند که در هنگام ورود به این استان خواهند توانست به پزشکان کنونی کمک کنند و شروع به مراقبت از بیماران نمایند.
به‌نظر می‌رسد دولت استان سرانجام به‌طور جدی به معضل تأیید مدارک تحصیلی و حرفه‌ای پزشکان مهاجر توجه کرده است هرچند ادامهٔ بیانیهٔ دولت بی‌سی که به تغییر آیین‌نامه‌های کالج پزشکان و جراحان بریتیش کلمبیا می‌پردازد، بر پزشکانی که به‌مدت سه سال در ایالات متحدهٔ آمریکا آموزش دیده‌اند تمرکز دارد تا پزشکان آموزش‌دیده در کشورهای دیگر.
هانیه برزگری، یکی از پزشکان مهاجری که به‌دلیل موانع بسیار بر سر راه تأیید مدارک تحصیلی و حرفه‌ای‌اش حالا به‌جای طبابت در یک شرکت فناوری پزشکی تولید‌کنندهٔ نرم‌افزار و سخت‌افزار برای بیماری‌های پوستی خصوصاً سرطان پوست فعالیت می‌کند، در خصوص اقدام جدید دولت استان گفت: «این خبر امیدبخش و کمک‌کننده است ولی هنوز موانع زیادی وجود دارد. در این خصوص باید حتماً به دو مسئله توجه شود. یکی اینکه ۹۶ پزشک در سال برای تأمین کمبود پزشک در استان بریتیش کلمبیا عدد بالایی نیست. همین‌طور خیلی مهم است که روشی عملی برای جذب پزشکان فارغ‌التحصیل خارج از کانادا داشته باشیم. تعداد بسیار زیادی پزشک توانمند اجازهٔ ورود به سیستم درمان را ندارند. متأسفانه توان این نیروی کارِ قابل به کار گرفته نمی‌شود، در حالی‌که مردم در این استان، در مناطق دورافتاده و حتی در شهرهای بزرگ دسترسی به پزشک ندارند. وظیفهٔ کالج پزشکان و جراحان و دولت استانی است که برنامه‌ای عملی با درنظرگرفتن تمام این نکات داشته باشند.»
باید منتظر ماند و دید که این اقداماتِ هماهنگ دولت‌های فدرال و استانی در نهایت سد مقابل پزشکان مهاجر برای ورود به نظام خدمات بهداشت و درمان را خواهد شکست یا اقدامی موقتی و ناکافی خواهد بود.
